Ryszard Kaja – TBPI Poster

2212

Ryszard Kaja

rocznik 1962
urodzony w Poznaniu
mieszka i tworzy we Wrocławiu i w Legnicy
zajmuje się grafiką użytkową, w tym plakatem, grafiką warsztatową, malarstwem oraz scenografią

„Życie jest straszne, ale ja postanowiłem, że jest piękne”.
(Bohumil Hrabal)

Studia artystyczne odbył na Wydziale Grafiki Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Dyplom uzyskał w 1984 roku w Pracowni Malarstwa prof. Norberta Skupniewicza. Po studiach był głównym scenografem w Teatrze Wielkim w Łodzi (1989–1993), w Operze i Operetce w Szczecinie (1993–1995), a później w Teatrze Wielkim w Poznaniu (1995–2000). W 2000 roku zakończył pracę jako scenograf i poświęcił się przede wszystkim malarstwu, grafice oraz plakatowi.

Swoje prace pokazywał na wielu wystawach w kraju, m.in. Chorzowie, Legnicy, Łodzi, Poznaniu, Rybnej, Warszawie i we Wrocławiu, a także poza jego granicami: w Barcelonie, Budapeszcie, Berlinie, Kairze, La Paz, Londynie, Mińsku, Nowym Delhi, Oxfordzie, Santa Cruz, Saint Louis i Witebsku. W 2016 roku w poznańskiej galerii Arsenał zorganizowana została pierwsza monograficzna wystawa jego twórczości „Co oswaja Ryszard Kaja” – prezentująca plakat, malarstwo, grafikę, rysunek, scenograficzne prace teatralne i sztukę użytkową.

Najważniejsze nagrody i wyróżnienia: Złota Maska za działalność scenograficzną – 1989, 1992, 1993 i 1994; Medal Młodej Sztuki, 1998; srebrny medal na Międzynarodowej Wystawie Rysunku Satyrycznego „SATYRYKON”, Legnica, 2017.

Najbardziej charakterystycznymi cechami plakatu Ryszarda Kai są typowo malarskie lub rysunkowe środki wyrazu plastycznego. Jego scenografie były zawsze bardzo malarskie, a grafiki i obrazy – teatralne. To przenikanie konwencji stało się rozpoznawalną cechą całej twórczości artysty. Świadomie zaciera on granice pomiędzy obrazem, grafiką, szkicem i plakatem. Jest ostentacyjnie niemodny. Kolorystyka jego plakatów jest bardzo delikatna, zamknięta w monochromatycznej gamie, ale często stosowana jest silna dominanta kontrastowej czerwieni. Wypłowiała i wygaszona atmosfera buduje subtelny nastrój nasycony jakby patyną czasu. Temat czasu przewija się w całej jego twórczości, przede wszystkim w regularnie prowadzonym dzienniku. Plakat, jak i inne prace, mają silnie wyeksponowany wątek autobiograficzny. Obok plakatów o tematyce związanej z kulturą, powstaje spory, obejmujący ponad 150 prac cykl plakatów turystycznych „PLAKAT-POLSKA”, który na zasadzie pamiętnika jest prywatnym bedekerem po wspomnieniach artysty. Jego ostentacyjna indywidualność opiera się na szczególnej figuratywności, zbudowanej na rzeczywistości nastrojów. W sferze semantycznej w plakatach Ryszarda Kai mocno eksponowany jest dystans, dowcip i humor. Artysta jest typowym gawędziarzem, stąd też jego plakaty wypełniają często pozornie nieistotne detale, szczegóły i chaotyczne dygresje, niczym magazynowane w nieładzie na strychu wspomnienia i obserwacje. Fascynują go banał i absurdy codzienności. Twórca jest bardzo uważnym obserwatorem i eksploruje często motywy powszednie, gloryfikując to, co trywialne, stereotypowe i kiczowate. Niedorzeczności codzienności urastają u niego do rangi surrealistycznych wizji. We wszystkich jego pracach widoczna jest pochwała tuzinkowej prozaiczności i szacunek dla zwyczajności. Kluczem do twórczości Ryszarda Kai jest plastyczny oksymoron: bezpośredni dystans, gorzkie szczęście, wymowne milczenie czy gorzki żart. To, co smutne – bawi, co zabawne – zmusza do refleksji.